Recensie in de kranten van HDC-media:
Recensie door Eric Kok, op 12 juli 2008 gepubliceerd in de kranten van HDC-media (o.a. De Gooi- en Eemlander, Haarlems Dagblad en Leidsch Dagblad):
Requiem voor een moeder.
Zo'n vijf jaar geleden overleed de moeder van Jos Versteegen in een verzorgingstehuis. De dichtbundel 'Slapen bij een warme man' is een eerbetoon aan haar. Het is al de vierde bundel van Versteegen (1956). Hij schreef ook liedjes voor het kinderprogramma 'Het Klokhuis' en cabaretteksten.
'Slapen bij een warme man' bevat beheerste poëzie, niet al te moeilijk en toch suggestief. Versteegen beschrijft daarin het levenseinde van zijn moeder. Hij vertelt subtiel hoe ze lichamelijk en geestelijk aftakelt, eenzaam tussen honderd andere bejaarden in het tehuis, 'die traag verdampen uit de tuin'. Op de televisie staat een foto van haar opgebaarde echtgenoot, geschminkt alsof hij nog leefde, de 'warme man' uit de titel. Maar wat het echt schrijnend maakt, is het contrast met de gedichten die eraan voorafgaan, de jeugdherinneringen van de dichter. Daarin staat zijn moeder centraal als een krachtige boerenvrouw, te midden van haar voorouders:
'Je bent hier niet alleen: je moeder
kookt koffie en je vader zegt
niet veel, zoals hun ouders en
hun ouders en. Ze kijken door
je ogen, werken in je vingers,
lopen in je schoenen, laarzen met
je mee.'
Het kind ervaart het bestaan als geheimzinnig, spannend en soms beangstigend, als in oude sprookjes. Dat komt onder andere door de beeldspraak: voorwerpen worden als levend, bezield voorgesteld. Deuren groeien, hout kruipt, het huis krimpt, het bestek gromt in het afwaswater, asperges worden vingers van reuzen. In het voorlaatste gedicht wordt het verzorgingstehuis voorgesteld als een 'stenen luchtschip', met de uitgeschoven zonneschermen als 120 vleugels. Dit beeld biedt door zijn schoonheid troost voor de dood van de moeder, ook doordat het impliciet een hemelvaart voor haar inhoudt.
Gedeelte van een recensie door Peter Wullen op www.loewak.nl:
Ik heb zelden een redelijk klassiek opgevatte bundel gelezen, die de dingen van alledag zo goed bij de lurven vat als bij Versteegen. Je mag hier best van een wonder spreken. Sommige gedichten grepen me zelfs heel erg aan en verdienden een tweede, derde en vierde lezing alvorens ik ze helemaal begreep. Versteegen verweeft in zijn gedichten over gewone dingen mysterie en magie. Hij bedrijft het genre met verve. Het is een talent dat weinig dichters bezitten. (...) Asperges op een veld worden voor een kind afgesneden vingers van reuzen. Bevroren overalls worden onzichtbare spoken die de geest geven naast de kachel. Lijnen die een vliegtuig aan de hemel trekt, worden een gigantisch spinnenweb dat het dorp in zijn greep houdt. Zelden las ik zoveel mooie en met zoveel finesse geschreven gedichten als in Slapen bij een warme man. Echt een must voor de liefhebbers van fijne en subtiele poëzie, die nieuwe Versteegen...
Recensie op www.clubpropaganda.nl
Gedeelte van een recensie door Chrétien Breukers op www.clubpropaganda.nl:
Op zijn website schrijft Versteegen: 'Het boek gaat over mijn moeder en mijn boerenjeugd.' En dat is, in alle eenvoud, precies de juiste samenvatting. In een aantal technisch zeer knappe verzen evoceert (een woord dat hier merkwaardig op zijn plaats is) Versteegen zijn jeugd in het Limburgse dorp Helden. De boerderij ('De grote ketel in de stalhoek: / houthompen, vuur en dampend water'), het geloof ('Wij praten niet / maar zeggen tekst bij zwarte kralen / die langs mijn zwarte nagels gaan'), de asperges ('Dit veld moet wel een slaapzaal zijn / voor honderd meter lange reuzen'), kortom, de hele sprookjeswereld die de jeugd zo veraf en dichtbij tegelijk kan maken komt aan bod: 'Augustus is een vliegenstrip / die in je haar komt liggen als / je afruimt en gelukkig bent.' Ereplaats in deze bundel is er voor Versteegens (overleden?) moeder. Die kijkt of keek elke avond tv - een apparaat waarop de foto van haar overleden man pronkt ('Het leven / stijgt elke avond in hem op'). Een moeder, een vader en een leven- of warmtegevende tv: alleen al om dit duivelskunstje in het gedicht 'In de verf gezet' is Slapen bij een warme man de aankoop waard.
Lees de recensie in De Groene Amsterdammer
Lees de recensie in NRC Handelsblad
Lees de recensie in Nederlands Dagblad
Lees de recensie in Meander Magazine
Bekijk de dichtbundel Slapen bij een warme man. Lees verder