Voorwoord

Met ieder scharnierpunt in de tijd is onlosmakelijk de aandacht voor de eindigheid en de dood verbonden. Een eindpunt in de tijd roept immers associaties op met het einde van mensen en de daarmee verbonden rituelen. Nu binnenkort de twintigste eeuw ten grave wordt gedragen, en met deze eeuw ook een heel millennium afloopt, wordt de mens gefascineerd door zijn eigen sterfelijkheid.

Dichters van alle tijden hebben over eindigheid en dood geschreven. De begrafenis, het graf, de begraafplaats, het cremeren: op deze onderwerpen hebben we de Nederlandstalige poëzie van de afgelopen honderd jaar nagelezen. En hoewel wij ons tijdens onze selectie de nodige beperkingen hadden opgelegd, bleek het aantal te selecteren verzen over funeraire onderwerpen in de moderne Nederlandse en Vlaamse poëzie verrassend groot. De bloemlezing toont bovendien aan dat funeraire thema's ook de jongere generaties inspireren: een vijfde van de opgenomen dichters is na 1945 geboren.

Guido Gezelle schreef zijn 'Kerkhofblommen' in 1858 en valt dus buiten het tijdsbestek van deze bloemlezing. Ook de Tachtigers zijn er (op een gedicht van Albert Verwey na) buiten gebleven, aangezien wij met hun werk nog weinig affiniteit hebben.

Een tweede beperking die we ons hebben opgelegd, betreft het aantal geselecteerde gedichten per dichter. Meestal werd één gedicht opgenomen. In een aantal gevallen hebben we er twee geselecteerd. Alleen Gerrit Achterberg is vertegenwoordigd met drie gedichten. Deze beperking heeft voor een grote verscheidenheid gezorgd. Uit de veelheid van gedichten die voor opname in de bundel in aanmerking kwamen, is op die manier ook een aantal verrassende en memorabele verzen naar voren gekomen van dichters die anders zo goed als in de vergetelheid zouden zijn geraakt. Ten slotte zijn er niet veel gelegenheidsverzen geselecteerd. Teraardebestellingen van letterkundigen bijvoorbeeld horen onzes inziens veeleer thuis in een verzameling gedichten over deze dichters.

De titel van deze bloemlezing is ontleend aan Thomas Gray's 'Elegy Written in a Country Churchyard' (de 'moeder van alle funeraire gedichten'), in de vertaling van Maarten Asscher: 'Klaagzang geschreven op een dorpskerkhof' (verschenen in Optima 25/26, 1991).

Van Augusta Peaux (1859-1944) tot en met Peter Ghyssaert (1960) passeert in dit boek ruwweg een eeuw funeraire poëzie de revue. Met deze bundel beschikt de lezer voor het eerst over een uitgebreide anthologie die het novembergevoel tot literair genoegen verheft.

Jos Versteegen
Victor Vroomkoning
Amsterdam / Nijmegen, oktober 1995

---

Lees ook:

• Bespreking door Hans Warren in de Provinciale Zeeuwse Courant, 10 november 1995
• Bespreking door Ton Verbeeten in De Gelderlander, januari 1996
• Bespreking in het AVVL-magazine, december 1995